Chảy máu thực quản là hệ quả trực tiếp của tình trạng huyết áp trong tĩnh mạch cửa quá cao. Nếu không cấp cứu kịp thời, bạn có thể tử vong.
Một trong những biến chứng nghiêm trọng của tăng áp tĩnh mạch cửa là chảy máu thực quản. Tuy nhiên, không nhiều người biết rõ tình trạng này. Hãy cùng Chúng tôi tìm hiểu về tình trạng này nhé.
Chảy máu thực quản là gì?
Chảy máu thực quản xảy ra khi các tĩnh mạch ở cơ quan này bị giãn đến mức vỡ ra và gây xuất huyết. Đây là một trong những biến chứng của tình trạng tăng áp tĩnh mạch cửa.
Thực quản là ống cơ nối từ miệng đến dạ dày trong cơ thể. Các tĩnh mạch ở thực quản dưới gần dạ dày có khả năng bị giãn ra khi lưu lượng máu dẫn đến gan giảm. Nguyên nhân gây ra có thể là do trong gan có mô sẹo (xơ) hoặc huyết khối.
Khi lưu lượng máu bị tắc nghẽn, các tế bào hồng cầu sẽ tích tụ trong các mạch máu khác gần đó, bao gồm cả những mao mạch ở thực quản dưới. Tuy nhiên, những tĩnh mạch này rất nhỏ và không có khả năng chứa thêm lượng máu như vậy. Do đó, khi lưu lượng máu đột ngột tăng lên, những tĩnh mạch này sẽ giãn ra. Các chuyên gia gọi tình trạng này là giãn tĩnh mạch thực quản.
Giãn tĩnh mạch thực quản có thể rỉ máu và cuối cùng vỡ ra. Điều này dẫn đến xuất huyết nội nghiêm trọng (chảy máu thực quản) và các biến chứng đe dọa trực tiếp đến tính mạng, thậm chí là tử vong. Đây là trường hợp cần cấp cứu ngay lập tức. Hãy gọi 115 hoặc đến ngay bệnh viện gần nhất và yêu cầu cấp cứu càng sớm càng tốt nếu bạn có bất kỳ biểu hiện nào của chảy máu thực quản.
Các triệu chứng của chảy máu thực quản
Giãn tĩnh mạch thực quản thường không có triệu chứng nào trừ khi chúng vỡ ra. Lúc này, bạn có khả năng gặp phải:
- Xuất huyết (nôn ra máu)
- Đau bụng dữ dội
- Mất ý thức
- Phân đen (phân có màu đen hắc ín)
- Phân có máu (trường hợp nặng)
- Sốc (huyết áp quá thấp do mất máu có thể gây tổn thương đến nhiều cơ quan)
Gọi 115 hoặc đến phòng cấp cứu gần nhất ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào ở trên.
Nguyên nhân gây ra chảy máu thực quản
Tĩnh mạch cửa vận chuyển máu từ một số cơ quan trong hệ tiêu hóa đến gan. Giãn tĩnh mạch thực quản là hệ quả trực tiếp của việc huyết áp ở tĩnh mạch cửa quá cao. Tình trạng này được gọi là tăng áp tĩnh mạch cửa. Nó làm cho các tế bào hồng cầu tích tụ trong các mạch máu gần đó, bao gồm cả những mao mạch ở thực quản. Tĩnh mạch bắt đầu giãn ra khi lượng máu tăng lên.
Xơ gan là nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng áp tĩnh mạch cửa. Xơ gan là hiện tượng gan xuất hiện một hoặc nhiều vết sẹo, thường là do uống quá nhiều rượu hoặc nhiễm trùng nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm gan. Một nguyên nhân khác của tăng áp tĩnh mạch cửa là huyết khối xuất hiện trong mao mạch này.
Trong một số trường hợp, các bác sĩ không thể xác định rõ nguyên nhân gây tăng áp tĩnh mạch cửa. Tình trạng này được gọi là tăng áp tĩnh mạch cửa vô căn.
Các yếu tố tiềm ẩn gây chảy máu thực quản
Giãn tĩnh mạch thực quản có nhiều khả năng gây chảy máu nếu bạn gặp phải những tình trạng sau:
- Độ giãn của tĩnh mạch thực quản quá lớn
- Khi nội soi thấy được những vết đỏ trên phần tĩnh mạch thực quản bị giãn
- Tăng áp tĩnh mạch cửa
- Xơ gan nặng
- Nhiễm khuẩn
- Sử dụng thức uống chứa nhiều cồn
- Nôn nhiều
- Táo bón
- Ho dữ dội
Hãy trò chuyện với bác sĩ về nguy cơ phát triển tình trạng chảy máu thực quản, đặc biệt nếu gia đình bạn có bệnh sử về gan.
Chẩn đoán chảy máu thực quản
Để chẩn đoán chảy máu thực quản do giãn tĩnh mạch, bác sĩ sẽ thực hiện các bài kiểm tra thể chất và hỏi về những triệu chứng mà bạn gặp phải. Họ cũng có thể sử dụng một hoặc nhiều xét nghiệm sau đây để xác nhận chẩn đoán:
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu được áp dụng để đánh giá số lượng tế bào máu cũng như chức năng của gan và thận.
Nội soi
Trong thủ thuật này, một camera siêu nhỏ được đưa vào cơ thể qua miệng để quan sát thực quản, dạ dày cũng như đầu ruột non. Nó cũng sẽ giúp bác sĩ quan sát rõ hơn các tĩnh mạch và các cơ quan bị giãn. Nội soi cũng có thể được sử dụng để lấy mẫu mô và điều trị vấn đề xuất huyết.
Các xét nghiệm hình ảnh, chẳng hạn như chụp CT hay MRI
Chúng được sử dụng để kiểm tra các cơ quan gan và dạ dày cũng như đánh giá lưu lượng máu trong và xung quanh các cơ quan này.
Điều trị chảy máu thực quản
Mục tiêu chính của quá trình điều trị chảy máu thực quản là ngăn ngừa tình trạng tĩnh mạch bị giãn quá độ, dẫn đến vỡ và gây xuất huyết.
Kiểm soát vấn đề tăng áp tĩnh mạch cửa
Kiểm soát tăng áp tĩnh mạch cửa thường là bước đầu tiên trong việc giảm nguy cơ chảy máu thực quản. Điều này có thể tiến hành thông qua việc sử dụng các phương pháp điều trị và thuốc sau đây:
Thuốc chẹn beta
Bác sĩ có thể kê toa thuốc chẹn beta, như propranolol, để hạ huyết áp ở tĩnh mạch cửa xuống và duy trì chúng ở phạm vi lý tưởng.
Liệu pháp tiêm xơ bằng nội soi
Bác sĩ sử dụng máy nội soi để tiêm một loại thuốc vào các tĩnh mạch bị giãn nhằm thu nhỏ chúng lại.
Thắt búi giãn tĩnh mạch bằng nội soi
Bác sĩ sẽ sử dụng ống nội soi và dây thun để buộc các tĩnh mạch bị giãn trong thực quản, khiến chúng không thể rỉ máu ra ngoài. Sợi dây sẽ được gỡ bỏ sau vài ngày.
Ngoài ra, bạn có thể cần bổ sung những liệu pháp điều trị khác nếu tĩnh mạch thực quản bị vỡ.
Sau khi tình trạng chảy máu thực quản xảy ra
Thắt búi giãn tĩnh mạch bằng nội soi và liệu pháp tiêm xơ bằng nội soi thực tế chỉ là phương pháp điều trị dự phòng. Tuy nhiên, bác sĩ vẫn có thể sử dụng chúng khi bạn bắt đầu chảy máu thực quản. Thuốc octreotide cũng có thể được đưa vào sử dụng. Thuốc này có tác dụng hạ huyết áp trong các tĩnh mạch bị giãn bằng cách thắt chặt các mao mạch và giảm bớt lưu lượng máu.
Thông cửa chủ trong gan qua tĩnh mạch cảnh (TIPS)
Thủ thuật thông cửa chủ trong gan qua tĩnh mạch cảnh là một biện pháp điều trị tiềm năng khác cho vấn đề giãn tĩnh mạch thực quản tái phát. Bác sĩ sẽ sử dụng tia X để tìm ra vị trí có thể dùng dây và ống thông luồn vào tĩnh mạch gan. Sau đó, một lối thông xuyên qua mô gan đến tĩnh mạch cửa sẽ được hình thành. Tiếp đến, bác sĩ sẽ lắp một cầu nối giữ cho lối thông này mở ra. Máu chảy trực tiếp từ hệ thống cửa vào thẳng tĩnh mạch chủ, từ đó giảm bớt áp lực máu đi qua tĩnh mạch cửa.
Trong những trường hợp hiếm, bạn có thể phải cần đến phẫu thuật ghép gan.
Cách phòng ngừa chảy máu thực quản
Cách tốt nhất để ngăn ngừa giãn tĩnh mạch dẫn đến chảy máu thực quản là khắc phục các nguyên nhân cơ bản. Nếu bạn bị bệnh gan, hãy xem xét các biện pháp phòng ngừa sau đây để giảm nguy cơ phát triển giãn tĩnh mạch thực quản:
- Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh
- Không sử dụng thức uống chứa cồn
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh
- Giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan bằng cách:
- Thực hành tình dục an toàn
- Không dùng chung kim hoặc dao cạo
- Tránh tiếp xúc với máu và các chất dịch cơ thể khác của người bị nhiễm bệnh
Nếu bạn đang phải đối mặt với tình trạng giãn tĩnh mạch thực quản, việc tái khám đúng hẹn với bác sĩ thật sự quan trọng trong việc theo dõi tiến độ điều trị. Hãy gọi 115 hoặc đến bệnh viện gần nhất ngay lập tức nếu bạn có cảm giác bị chảy máu thực quản do các tĩnh mạch ở cơ quan này đã vỡ. Chảy máu thực quản có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng và dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng khác.