Phần lớn quá trình trẻ sinh non phát triển diễn ra đều ở mức bình thường. Bé cũng cần được chú ý vào những năm đầu tiên để đề phòng các vấn đề sức khỏe.
Với trẻ sinh non, bạn nên lưu ý tháng tuổi đúng nhất của bé, ví dụ nếu con 1 tuổi nhưng sinh sớm 2 tháng thì có nghĩa rằng bây giờ bé chỉ được 10 tháng. Bạn chỉ nên so sánh sự thay đổi của con với những trẻ 10 tháng. Nếu lo lắng đến quá trình phát triển của trẻ sinh thiếu tháng, bạn hãy tham khảo những thông tin dưới đây.
1. Trẻ sinh non phát triển ngôn ngữ
Trẻ em học ngôn ngữ ở các mức độ khác nhau. Đa số trẻ sơ sinh non đều phát triển khả năng này ở mức độ chậm hơn. So với trẻ đủ tháng, trung bình các bé sinh non gặp nhiều khó khăn hơn khi nói và hiểu những gì người khác nói với mình, dẫn đến chậm phát triển ngôn ngữ.
Tuy nhiên, không phải tất cả các bé thiếu tháng đều bị như vậy. Có nhiều trường hợp trẻ sinh non sở hữu khả năng kiểm soát ngôn ngữ một cách tuyệt vời. Bạn có thể giúp con học ngôn ngữ bằng cách đọc sách và hát cho bé nghe thường xuyên cũng như đáp lại con mỗi khi bé có phản ứng.
2. Trẻ sinh non phát triển thể chất
Trẻ sinh non tháng thường có xu hướng thấp và nhẹ cân hơn bé sinh đủ tháng. Nếu những đứa trẻ này bị bệnh nặng, đôi khi điều này có thể ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của bé cho đến 12 tuổi. Nếu không, bé vẫn sẽ phát triển theo kịp bạn bè.
Khả năng vận động
Trẻ sinh non và trẻ nhẹ cân có khả năng gặp các vấn đề về thể chất và vận động hơn. Khi bé ra đời sớm hơn dự kiến, bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu vận động cơ thể, ví dụ như sự khác biệt về cơ bắp ở các bên khác nhau của bé trong khi con vẫn ở trong phòng chăm sóc tích cực sơ sinh. Các gợi ý để can thiệp sớm thường dựa trên những cuộc kiểm tra này.
Khoảng 40% trẻ sinh rất sớm bị dị tật nhẹ trong các vấn đề:
- Kỹ năng vận động tinh, ví dụ như cách xếp hình hoặc cầm bút chì.
- Lên kế hoạch vận động, ví dụ như hiểu, lập kế hoạch, tránh né các chướng ngại vật.
- Quan sát bằng mắt kết hợp vận động tay như viết hoặc vẽ.
- Kỹ năng vận động xúc cảm như cảm giác được sức nặng của 1 ly nước hoặc nhấc hộp bánh lên mà không để bị rơi vãi.
Khoảng 10 – 15% trẻ sinh non có tình trạng suy yếu về vận động, thường được gọi là bị bại não. Chẩn đoán chính xác bệnh bại não trước 12 tháng không phải dễ dàng. Tất cả phụ thuộc vào việc chẩn đoán các kỹ năng phát triển của bé như ngồi, bò và đi bộ.
Răng
Trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc bệnh răng miệng nhiều hơn trẻ đủ tháng, đặc biệt là khi bé có thân hình nhỏ và hay bị đau ốm. Nguyên nhân cho việc này đôi khi đến từ việc con từng phải dùng ống thở hoặc do không nhận được nhiều canxi và phốt pho trong bụng mẹ.
Các vấn đề về răng có thể bao gồm:
- Men răng bất thường: Răng có thể có màu xám hoặc nâu, bề mặt không đều. Sâu răng hình thành dễ dàng hơn với bé có ít men răng. Do đó, hãy tập cho con thói quen vệ sinh răng miệng ngay từ nhỏ để cải thiện vấn đề cũng như đưa bé đến nha sĩ khám định kỳ.
- Lâu mọc răng: Trẻ sinh non thường mọc răng chậm vài tháng nhưng vẫn sẽ xuất hiện theo trình tự thông thường.
Vào thời điểm bé 1 tuổi, bạn nên đưa con đến nha sĩ để hiểu răng của trẻ sơ sinh phát triển ra sao cũng như để giúp cho việc quan sát tiến độ phát triển răng của con.
3. Trẻ sinh non phát triển giác quan
Đa số trẻ sơ sinh non phát triển giác quan như bình thường nhưng có nhiều khả năng mắc bệnh về thính giác hoặc thị giác. Một số bố mẹ nói rằng trẻ sinh non rất nhạy cảm như khả năng nhận thức cao hoặc nhạy cảm với một số kích thích cảm giác như tiếng ồn hoặc một vài loại vải nhất định. Có không ít nghiên cứu ủng hộ ý kiến này.
Một số trẻ sơ sinh non tháng không thích có vật gì trong miệng và bố mẹ sẽ gặp nhiều khó khăn khi cho bé bú. Con cũng có thể sở hữu ngưỡng đau thấp hơn so với bé sinh đủ tháng.
Thính giác
Đối với các bé sinh non, con yêu thường dễ mắc phải các khiếm khuyết hơn. Con số này chỉ nằm ở khoảng 2 – 6% và phổ biến nhất ở bé sinh ra rất sớm. Nếu gặp tình trạng này, con sẽ cần đến máy trợ thính hoặc cấy ốc tai.
Hầu hết các em bé đều được kiểm tra thính giác lần đầu tiên trong khi vẫn đang ở trong bệnh viện. Điều này sẽ chẩn đoán hầu hết các vấn đề, nhưng quan trọng nhất vẫn là phát hiện và giải giải quyết kịp thời vì trẻ cần phải nghe đúng cách để phát triển kỹ năng ngôn ngữ, giao tiếp xã hội.
Thị giác
Một vấn đề khác thường gặp ở trẻ sinh non là khả năng phát triển thị giác. Bé sẽ vướng phải các rắc rối như hạn chế tầm nhìn, hay nheo mắt, độ nhạy cảm hoặc các vấn đề nhận thức về chiều sâu. Thật ra, chỉ có 1 – 12% trẻ sinh non vướng phải các bệnh nghiêm trọng về khiếm thị. Bé sẽ được kiểm tra mắt thường xuyên khi đang ở trong bệnh viện, từ đó phát hiện và điều trị kịp thời.
4. Trẻ sinh non phát triển khả năng suy nghĩ và học hỏi
Ngay từ khi vẫn còn trong bụng mẹ, con yêu không ngừng học hỏi, xây dựng khả năng suy nghĩ cũng như trải nghiệm sự vật, hiện tượng. Thật ra, phần lớn trẻ thiếu tháng vẫn có khả năng suy nghĩ và học hỏi như bình thường.
Vẫn có những hạn chế trong kỹ năng suy nghĩ của bé và bạn chỉ nhận ra điều đó khi con đến tuổi đi học. Đó là khi trẻ cần phải tập trung kỹ năng tư duy vào các hoạt động suy nghĩ nhằm giải quyết vấn đề, ví dụ như ghi nhớ, nhận dạng mặt chữ, học hát. Nếu con yêu có điểm yếu ở một trong những lĩnh vực này thì bé sẽ gặp khó khăn khi tập đọc chữ và cần được hỗ trợ thêm.
Có khá nhiều vấn đề trong quá trình trẻ sinh non phát triển kỹ năng tư duy, chẳng hạn như gặp khó khăn khi phải lên kế hoạch, tập trung sự chú ý vào công việc. Tuy nhiên, bạn có thể giúp con yêu cải thiện những rắc rối ở trên nếu tạo cho bé một môi trường an toàn.
5. Trẻ sơ sinh phát triển kỹ năng giao tiếp, thể hiện cảm xúc
Khóc là cách để trẻ sơ sinh ra tín hiệu cho bố mẹ biết nhu cầu của mình. Tuy nhiên, các bé nằm trong khu vực chăm sóc tích cực sơ sinh có xu hướng không khóc nhiều, ngoại trừ trường hợp quá trình chữa bệnh có những hành động gây đau đớn, bé mới khóc.
Năm đầu tiên sau khi chào đời, trẻ thiếu tháng phần lớn sẽ dành thời gian chỉ để ngủ thay vì giao tiếp. Bé cũng dễ cáu kỉnh hoặc ít tập trung chú ý. Ngoài ra, con thường khó giữ bình tĩnh, ăn uống không ngon, ngủ kém. Do vậy, bé cần được chú ý quan sát nhằm có biện pháp hỗ trợ tâm lý kịp thời.