Tuổi vị thành niên là giai đoạn mà trẻ có nhiều sự thay đổi lớn, có thể ảnh hưởng đến việc phát triển thể chất và tâm lý sau này. Việc quan tâm đến những thay đổi ở trẻ vị thành niên là điều quan trọng nhất mà các bậc cha mẹ cần phải làm nếu có con đang ở độ tuổi này.
Tuổi dậy thì là lứa tuổi có rất nhiều sự thay đổi. Đây là thời điểm trẻ dễ phát triển những thói quen không lành mạnh, có thể ảnh hưởng đến cuộc sống sau ngày. Các vấn đề về hành vi phổ biến cũng thường xuất hiện trong thời gian này. Bên cạnh đó, đây cũng là thời gian mà cha mẹ rất khó tiếp cận được với trẻ.
1. Thay đổi thể chất ở trẻ vị thành niên
Thay đổi thể chất xảy ra do sự thay đổi hormone:
- Ngực của bé gái bắt đầu phát triển. Trẻ sẽ bắt đầu có ý thức về số đo của mình
- Sự thay đổi giọng nói và sự xuất hiện râu có lẽ là những thay đổi nổi bật nhất ở các bé trai trong giai đoạn thanh thiếu niên
- Mụn trứng cá cũng là một trong những vấn đề gây ra nhiều rắc rối
- Các cơ phát triển dẫn đến cân nặng tăng nhanh
- Sự phát triển lông mu lông ở cả bé gái và bé trai
- Mùi cơ thể trở nên rõ ràng
- Các bé gái bắt đầu xuất hiện kinh nguyệt.
Cách giải quyết:
- Cách tốt nhất để giúp trẻ vượt qua giai đoạn này là giúp trẻ hiểu rõ về những thay đổi
- Giải thích rằng mọi người đều phải trải qua những sự thay đổi này khi đến tuổi dậy thì
- Giúp trẻ thích ứng với những thay đổi này và chấp nhận nó
- Giúp trẻ có một sức khỏe tốt với chế độ ăn bổ dưỡng và tập thể dục thường xuyên.
2. Các vấn đề về cảm xúc
Hormone không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn ảnh hưởng đến cả cảm xúc của trẻ.
- Thanh thiếu niên là độ tuổi nằm giữa tuổi trưởng thành và trẻ em. Vì vậy, trẻ thường hay bị nhầm lẫn về vai trò và trách nhiệm của một người trưởng thành với những mong muốn của trẻ nhỏ
- Tâm trạng của trẻ rất dễ thay đổi. Bất cứ thứ gì cũng có thể khiến trẻ hạnh phúc, vui mừng hoặc tức giận
- Trẻ thường rất dễ khóc
- Sự thay đổi về tâm trạng thường xảy ra ở cả bé trai lẫn bé gái
- Cơ thể thay đổi khiến trẻ trở nên thiếu tự tin
- Trẻ dậy thì sớm có thể cảm thấy khác thường
- Cảm giác về sự thấp kém hoặc ưu thế có thể phát triển ở giai đoạn này.
Thanh thiếu niên là độ tuổi mà trẻ bắt đầu có những cảm giác về tình dục. Những suy nghĩ và cảm giác này có thể khiến trẻ cảm thấy tội lỗi.
Cách giải quyết:
Trong giai đoạn dậy thì, trẻ cảm thấy mình đang đi trên một chiếc tàu lượn siêu tốc về cảm xúc. Điều này hoàn toàn bình thường. Dưới đây là một số cách mà bạn có thể giúp trẻ:
- Giúp trẻ chăm sóc bản thân. Nói với trẻ rằng việc bạn cảm thấy như vậy là hoàn toàn bình thường
- Khuyến khích trẻ tập thể dục vì các hoạt động này giúp serotonin, hormone tạo cảm giác hạnh phúc tăng lên
- Để trẻ nói. Hãy lắng nghe, đừng đưa ra những lời phán xét và tránh đưa ra lời khuyên khi trẻ chưa sẵn sàng
- Chia sẻ kinh nghiệm của bạn về tuổi dậy thì hoặc để trẻ nói chuyện với những anh/chị lớn tuổi hơn đã trải qua giai đoạn này.
3. Các vấn đề về hành vi
Những thay đổi về cảm xúc có thể dẫn đến những hành vi bốc đồng ở trẻ vị thành niên. Điều này có thể gây hại cho trẻ cũng như những người khác.
- Trẻ phát triển và thực hiện sự độc lập của mình. Điều này có thể dẫn đến việc trẻ đặt câu hỏi về các quy tắc của cha mẹ và “đứng lên đấu tranh” vì những gì mà trẻ tin là đúng
- Sự thay đổi của hormone có thể tạo những mâu thuẫn về thể chất
- Trẻ có thể muốn thử những điều mới. Điều này có thể khiến trẻ dễ gặp rủi ro
- Đôi khi, áp lực từ bạn bè và nhu cầu “muốn giống mọi người” có thể khiến trẻ hành động và phát triển những thói quen rất khó bỏ
- Trang phục, kiểu tóc và phong cách thời trang của bé gái cũng thay đổi. Đa phần là bạn không thể chấp nhận.
- Nói dối có thể là vấn đề thường gặp ở trẻ độ tuổi này. Trẻ có thể nói dối để tránh đối đầu với cha mẹ.
Cách giải quyết:
- Các vấn đề về hành vi của trẻ ở tuổi vị thành niên có thể làm cho cuộc sống của cha mẹ trở nên khó khăn. Nhưng hãy nhớ rằng đó chỉ là một giai đoạn, sau khi vượt qua, mọi việc sẽ trở lại bình thường
- Đạt được sự tin tưởng của trẻ là rất quan trọng nếu bạn muốn giúp trẻ xử lý các vấn đề hành vi. Nói chuyện với trẻ và lắng nghe những gì trẻ nói. Không đánh giá hoặc chỉ trích trẻ vì nó có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn
- Để trẻ biết rằng bạn luôn yêu trẻ dù có thế nào đi nữa. Khuyến khích trẻ “sống thật” với bản thân và không cố làm hài lòng người khác
- Bạn phải can thiệp nếu thấy trẻ rơi vào tình trạng tồi tệ. Ở tuổi này, trẻ rất nhạy cảm nên những lời chỉ trích có thể không có tác dụng.
4. Sử dụng và lạm dụng chất gây nghiện
Thanh thiếu niên dễ bị tổn thương và có thể dễ dàng bị sa ngã. Lạm dụng chất gây nghiện là một trong những vấn đề lớn nhất mà cha mẹ phải giải quyết.
- Sức ép của bạn bè là một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy trẻ hút thuốc, uống rượu hoặc dùng ma túy
- Xu hướng muốn mạo hiểm khuyến khích trẻ thử hút thuốc hoặc uống rượu ngay cả khi trẻ chưa đủ tuổi
- Lúc ban đầu nó có thể là một “sự kích động” nhưng lâu dần, nó sẽ trở thành một thói quen khó kiểm soát
- Nếu có ai đó hút thuốc hoặc uống rượu ở nhà, trẻ nhỏ có thể sẽ bắt chước
- Sự thiếu tự tin và mong muốn trở thành người “phong cách” có thể thúc đẩy trẻ hút thuốc hoặc uống rượu
- Dễ dàng tiếp cận với các chất gây nghiện như thuốc lá, rượu, ma túy.
Cách giải quyết:
- Theo dõi hành vi của trẻ để xem trẻ có những hành vi thất thường về thói quen ăn uống, ngủ nghỉ và tâm trạng hay không.
- Không buộc tội họ về những hành động sai trái của trẻ. Khuyến khích trẻ nói thật. Cho trẻ biết những lo ngại của bạn và thảo luận về vấn đề này với trẻ.
- Nếu trẻ không muốn nói chuyện với bạn, bạn có thể đưa trẻ đến bác sĩ tâm lý. Bác sĩ sẽ hỏi những câu hỏi bí mật để xem trẻ có đang sử dụng chất gây nghiện nào không.
5. Thay đổi về học tập
Trường trung học không phải là tất cả những gì mà trẻ sẽ trải qua bởi trẻ còn có rất nhiều hoạt động giáo dục khác.
- Áp lực vào đại học có thể khiến tâm trạng của trẻ căng thẳng hơn
- Các công việc ở trường, các hoạt động ngoại khóa và việc nhà có thể khiến trẻ mệt mỏi
- Các rối loạn ở trường có thể dẫn đến kết quả học tập kém, điều này sẽ gây thêm áp lực cho trẻ.
Cách giải quyết:
- Hỗ trợ ước mơ vào đại học của trẻ, khuyến khích trẻ cố gắng
- Bạn có thể cắt giảm việc nhà của trẻ để giúp trẻ tập trung vào việc học ở trường khi cần thiết
- Dinh dưỡng đầy đủ và tập thể dục thường xuyên có thể giúp trẻ tăng cường sức mạnh trong giai đoạn học tập bận rộn này đấy.